Dyskryminacja – różnicowanie, wykluczanie lub ograniczanie ze względu na jakiekolwiek przesłanki w szczególności płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Celem lub skutkiem dyskryminacji jest naruszenie lub brak uznania możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami.

Zasada równości kobiet i mężczyzn – wdrożenie działań mających na celu osiągnięcie stanu, w którym kobietom i mężczyznom przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki. To również stan, w którym kobiety i mężczyźni mają równy dostęp do korzystania z zasobów (np. środki finansowe, szanse rozwoju). Zasada ta ma gwarantować możliwość wyboru drogi życiowej bez ograniczeń wynikających ze stereotypów płci. Jest to również uwzględnianie perspektywy płci w głównym nurcie wszystkich procesów i działań w ramach programów (tj. podczas przygotowywania, wdrażania, monitorowania, sprawozdawczości, ewaluacji, promocji i kontroli programów).

Zasada równości szans i niedyskryminacji – wdrożenie działań umożliwiających wszystkim osobom sprawiedliwe i pełne uczestnictwo we wszystkich dziedzinach życia, bez względu na ich płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

Zasady równościowe – rozumiane łącznie jako zasada równości kobiet i mężczyzn oraz zasada równości szans i niedyskryminacji.

Obowiązek realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami wynika z zapisów art. 7 Rozporządzenia ogólnego 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. i jest horyzontalną zasadą obowiązującą w całej Unii Europejskiej.

Ponadto zapisy ratyfikowanej w dniu 6 września 2012 r. przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych zobowiązują Polskę do zwiększenia możliwości korzystania z praw przez osoby z niepełnosprawnościami, w tym eliminacji barier oraz zapewnienia pełnego uczestnictwa we wszystkich sferach życia.

Realizacja zasady równości kobiet i mężczyzn ma prowadzić do podejmowania działań na rzecz osiągnięcia stanu, w którym kobietom i mężczyznom przypisuje się taką samą wartość społeczną, równe prawa i równe obowiązki oraz stan, w którym mają równy dostęp do zasobów, z których mogą korzystać. W projektach współfinansowanych z EFS+ nie jest dopuszczalne uznanie neutralności projektu w stosunku do zasady równości kobiet i mężczyzn.

Realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami polega na umożliwieniu wszystkim osobom bez względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną – sprawiedliwego, pełnego uczestnictwa we wszystkich dziedzinach życia na jednakowych zasadach. Na przykład należy zapewnić dostęp do uczestnictwa w projekcie osobie z niepełnosprawnościami bez względu na bariery np. architektoniczne, komunikacyjne czy cyfrowe.

Zgodnie z Wytycznymi dotyczącymi realizacji zasad równościowych w ramach funduszy unijnych na lata 2021-2027 Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej realizacja zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami (zasada dostępności) w projektach współfinasowanych z funduszy unijnych powinna być realizowana na wszystkich etapach wdrażania projektu, w tym na etapie przygotowania projektu czyli analizy, definiowania celów, planowania działań i budżetu, określania rezultatów, a także podczas jego realizacji, rozliczania, monitorowania i ewentualnie ewaluacji (o ile ewaluacja jest wymagana w projekcie).

Karta Praw Podstawowych:

Godność, m.in.: prawo do życia, prawo do integralności fizycznej i psychicznej,
zakaz torturowania i poniżającego traktowania, zakaz niewolnictwa i pracy
przymusowej;
Wolność, m.in.: wolność myśli, sumienia, religii, poszanowanie życia
prywatnego i rodzinnego, ochrona danych osobowych, wolność zgromadzania
się i stowarzyszania, wolność wypowiedzi i informacji, wolność sztuki, nauki,
prawo do nauki, prawo do wyboru zawodu, prawo do podejmowania pracy,
prawo własności, prawo do azylu;
Równość, m.in.: równość wobec praw, niedyskryminacja, różnorodność
kulturowa, religijna, językowa, równość kobiet i mężczyzn, prawa dziecka,
prawa osób w podeszłym wieku, prawa osób z niepełnosprawnościami;
Solidarność, m.in.: prawo pracowników do informacji i konsultacji w ramach
przedsiębiorstwa, prawo do rokowań i działań zbiorowych, prawo dostępu
do pośrednictwa pracy, ochrona w przypadku nieuzasadnionego zwolnienia z
pracy, sprawiedliwe warunki pracy, zakaz pracy dzieci i ochrona młodocianych
w pracy, zabezpieczenie społeczne i pomoc społeczna, dostęp do opieki
zdrowotnej, ochrona środowiska, ochrona konsumentów;
Prawa obywatelskie, m.in.: swoboda przemieszczania się i pobytu, prawo
głosowania i kandydowania w wyborach, prawo do dobrej administracji, prawo
dostępu do dokumentów instytucji, organów i jednostek organizacyjnych
Unii Europejskiej, prawo zwracania się do Europejskiego Rzecznika Praw
Obywatelskich, prawo petycji do Parlamentu Europejskiego;
Wymiar sprawiedliwości, m.in.: prawo do sprawiedliwego i jawnego
rozpatrzenia sprawy, dostępu do bezstronnego sądu, prawo domniemania
niewinności i prawo do obrony.

Przydatne linki:
www.funduszeeuropejskie.gov.pl
www.rpo.mazowieckie.pl
www.niepelnosprawni.gov.pl